Sinds juli 2019 staat Amsterdam Underground op eigen benen. Bij deze tourorganisatie, opgezet door stichting De Regenboog, kun je Amsterdam ervaren door de ogen van zijn dak- en thuislozen.

Vier ervaren gidsen die zelf jaren op straat hebben geleefd, nemen bezoekers mee langs de meest beruchte plekken op De Wallen. De rondleidingen zijn zo populair dat de Regenboog heeft besloten om de gidsen mede-eigenaar te maken van Amsterdam Underground. Een goede reden voor IJopener om gids Sonja te interviewen over drugsverslaving, het bestaan als dakloze en haar nieuwe positie als ondernemer.

Sonja ontvangt ons aan de rand van het Oosterpark. In haar eerste eigen huis, waar ze nu vier jaar woont. Een vrolijk appartementje vol foto’s, uitkijkend op de Mauritskade. Op de vraag of we ook over Sonja’s eigen verleden kunnen spreken een volmondig ja. ‘Ik geef al zoveel jaren voorlichting. Alles mag je vragen, ook over mijn verslaving.’ Sonja vertelt over haar jeugd en legt uit dat ze om haar verslaving te bekostigen uiteindelijk in de smokkel belandde. In 1993 werd Sonja opgepakt, nadat zij vanuit Colombia cocaïne naar Europa probeerde te smokkelen. ‘Ik was vijf maanden zwanger toen ik werd gepakt. Vijf jaar om mijn oren gekregen, twee en half jaar uitgezeten.’

Vanaf het moment dat ze vrij komt leeft Sonja afwisselend bij vrienden, op straat, maar ook korte periodes in de gevangenis. Sonja verdient haar geld onder andere door prostitutie, en een groot deel van haar leven speelt zich af op de Wallen. Daar waar ze nu met Amsterdam Underground tours geeft. Aan de hand van iconische plaatsen op de Wallen vertelt Sonja over haar eigen leven als dakloze en verslaafde.

Het leven van dakloze Amsterdammers speelt zich ook af in de wijken, maar de Wallen spreken het meest tot de verbeelding. ‘Vroeger was de Indische Buurt wel een plek waar ik kwam. De Zeeburgerdijk bij het Flevohuis was echt een straat vol met gebruikers. Daar gebeurde het in de huizen. En dat is niet zo interessant om te laten zien. Op de Wallen is alles zichtbaarder. Ook zitten hier het PIC, de Kruispost, De Princehof, De Gastenburgh, De Prael, Bureau Warmoestraat, alles van het Leger des Heils.’

En nu gaat Amsterdam Underground verder als corporatie, waarom? 

‘Vooral omdat het zo goed ging, denk ik. De Regenboog verdiende goed geld en als vrijwilliger mag je maar € 1500 per jaar verdienen. Omdat het zo goed loopt, wilden ze ons meer
geven. Het is heel lief dat ze dit zo geregeld hebben. Brigit Nieuwburg heeft zich hier keihard voor ingezet. Want het is natuurlijk wel wat; verslaafden en ex-daklozen, om daar dan zoveel geld in te pompen en ze een eigen bedrijf te geven. Daar hebben wij niks voor hoeven doen. Dat heeft Brigit allemaal voor ons gedaan.’

Hoe is het om nu ineens ondernemer te zijn? 

‘Het is bijzonder. We hebben de kans van ons leven gekregen. Wat wel veranderd is, wat ik soms wel jammer vind, is dat er nou meer over geld gepraat wordt. En tuurlijk dat hoort er bij. Door al die jaren verslaving heb ik natuurlijk altijd dingen gedaan om aan geld te komen. Ik kon altijd heel makkelijk geld maken. Maar nu krijg ik wel een salaris. Ik moet ook echt veel netwerken en zo, omdat je ook klanten moet trekken.’

Welke les geef je de bezoekers mee? 

‘Als je iemand ziet bedelen of je ziet een dakloze, loop diegene niet voorbij. Geef hem een glimlach. Ik bedoel: dat kost niks. Je hoeft geen geld te geven. Dat heb ik echt meegemaakt, dat mensen aan de andere kant gingen lopen en doen alsof je er niet bent. Dat vond ik echt zo erg. En als je geld wil geven, doe dat dan. Maar ga er dan niet bij zeggen: koop je er geen drugs voor. Als je het geeft, geef het uit je hart en zeg er dan ook niks bij. Al zou die man drank of drugs kopen. Dat moet hij weten. Jij geeft het met je goede hart.’

Bent u ook benieuwd hoe uw Amsterdam eruitziet door de ogen van haar dak- en thuislozen? Boek een tour bij www.amsterdamunderground.org

deel dit artikel: