Grote delen van Oost hebben een maritieme uitstraling. Het stikt er van de boten, in het Oostelijk Havengebied zijn ze nauwelijks te tellen. De IJopener start een serie over markante schepen. We beginnen met de Vlieland, het veerschip dat woonboot werd.

Van alle dingen waaraan een ziel wordt toegedicht en waarvan je houden kunt als van mensen, scoort het schip waarschijnlijk het hoogst. Zeilschepen, plezierkruisers, roeiboten, woonarken: ze zijn vaak de trots van hun eigenaars en kunnen makkelijk een obsessie worden; een aanhoudende bezetenheid die een band schept tussen het bootjesvolk: ‘jij weet ervan, jij zit in ’t zelfde schuitje’. Die bezetenheid kent René Poortman ook, een bekende buurtgenoot in het Oostelijk Havengebied. Samen met zijn partner Parel Voerman is hij uitbater van restaurant De Oceaan. Maar langer al, veel langer, is hij schipper en eigenaar van de Vlieland, de voormalige veerboot aan de Borneokade waarop hij, Parel en hun zoon Mik wonen. De Vlieland met haar elegante lijnen, haar gele schoorsteen en hardhouten stuurhut. Een boot zoals kinderen die tekenen; ’n stoer scheepje waar je makkelijk verknocht aan raakt. En dat is precies wat er gebeurde. Poortman kocht de Vlieland een kwart eeuw geleden, moest haar ingrijpend verbouwen en nam er nooit meer afscheid van. Sinds kort staat ze zelfs als tatoeage op de binnenkant van zijn rechterarm, hoewel hij naar eigen zeggen helemaal niet zo van tattoos houdt. De symboliek is duidelijk: de getatoeëerde Vlieland als teken van bezit, identificatie en genegenheid.

Blauwe boucléstof

De Vlieland heeft een lange en bewogen geschiedenis. Ze werd op 6 oktober 1937 bij scheepswerf J. Smit & Zn. te Foxhol, Groningen, te water gelaten en was bestemd voor ‘passagiers-, post- en vrachtverkeer tusschen Harlingen en Vlieland’, zo blijkt uit een oude uitgave van het blad Schip en Werf. Eigenaar was rederij Doeksen, ook nu nog veerbootmaatschappij. Talloze oversteken maakte ze: van en naar Vlieland tot in de jaren ’60 en tot 1980 van Vlieland naar Terschelling v.v. Er bestaan mooie zwart-witfoto’s waarop je haar volgepakt met passagiers ziet aanmeren. Of waarop ze zich moeizaam door het pakijs ploegt in de strenge winters van toen, een trouwe en degelijke metgezel.

De Vlieland in het pakijs

Een paar gegevens: de Vlieland is 35 meter lang, 6,40 meter breed bij een diepgang van 1,60 meter. Een Deutz van 350 pk zorgde voor de aandrijving. Het Waddenzee-traject vereiste een ‘kleine diepgang en, vooral in den winterdienst, een groote zeewaardigheid’. De Vlieland was bestemd voor ‘300 eerste en tweede klasse passagiers’. Het blad Schip en Werf schreef dat de salons ‘modern en smaakvol zijn ingericht. De eerste klasse kajuit is uitgevoerd in teakhout met berkenhouten panelen. De vloer is bedekt met lichtkleurig linoleum; de banken zijn gestoffeerd met blauwe boucléstof.’

Van dat fraais was weinig over toen René Poortman haar in 1996 in vervallen staat aantrof bij de Hollandse Brug over het Gooimeer. ‘Ze lag te koop maar was er slecht aan toe’, vertelt hij. De motor was kapot, het schip zo lek als een mandje. De eigenaar, een zekere meneer Ruwardi, had er een verblijf voor een zeilschool van willen maken – maar dat is nooit gebeurd. De vraagprijs was 180.000 gulden; de koopprijs werd op 75 mille afgemaakt. René moest daarna nog wel voor eenzelfde bedrag aan reparaties bij de Oranjewerf laten uitvoeren, waar ze haar onderkant dubbelden met acht millimeter plaatstaal.

Weer varend schip

Toen dreef ze weer, maar het einde van de herstelwerkzaamheden was het niet. De motor, total loss, moest eruit. ‘Iedere bout heb ik in mijn handen gehad, maanden ben ik bezig geweest.’ René maakte van de Vlieland weer een varend schip met een prima tweedehands motor erin. Zeker, hij heeft wel eens zwakke momenten gehad. Dan was het geld op en greep de liefde voor zijn boot hem naar de strot. Maar opgeven? ‘Nee hoor, ze hoort bij ons. Ik heb toevallig de afgelopen weken weer lekker staan schilderen. En we willen de woonkamer groter maken, dan moeten er een paar wandjes uit. Je blijft natuurlijk bezig met zo’n schip.’ En de toekomst? Het is er nog niet van gekomen maar graag zouden René en Parel met de Vlieland over de Waddenzee naar Vlieland varen. ‘Dat zie ik nog wel eens gebeuren’, zegt de schipper vol vertrouwen.

Eigenaar René Poortman met tatoeage van zijn schip Foto: Arjen Poortman
deel dit artikel: