Naar aanleiding van haar expositie Faces of Rape in de Bagagehal Loods 6 (Oostelijk Havengebied) vertelt kunstenaar FBVG over de expositie, haar beweegredenen, haar werk en haar leven. Zevenendertig portretten staan voor wat vrouwen kan overkomen en hoe er door de gemeenschap mee om wordt gegaan. #MeToo bracht daar verandering in.
FBVG, Fiona Broese van Groenou, heeft speciaal voor het interview in haar atelier een aantal Faces of Rape portretten opgehangen, wat een bijzondere ervaring is. Fiona (58) steekt meteen van wal en vertelt over het waarom zij deze zevenendertig portretten heeft geschilderd. ‘Als vijftien, bijna zestienjarig meisje ben ik zelf verkracht toen ik na een feest door het bos naar huis fietste. Ik was letterlijk “het kind langs de kant van de weg”, alleen was ik niet vermoord. Omdat ik bang was dat ik hierom van mijn ouders niet meer uit mocht gaan, durfde ik er thuis niets over te vertellen. Dat heb ik wel gedaan tegen een goede vriend en later aan mijn zusjes en goede vriendinnen. In die tijd, ik spreek over 1977, sprak je daar niet over. Ik ging ook niet naar de politie om aangifte te doen omdat mijn aanrander me met de dood bedreigd had als ik dat zou doen. Dit heeft een groot deel van mijn leven beïnvloed. Ben rond mijn twintigste depressief geraakt en vond het leven bepaald geen pretje.’
Fiona had angsten en een groot wantrouwen ten opzichte van mannen met als logisch gevolg dat zij een vrouw koos als levenspartner. Drieëndertig jaar heeft zij een goede relatie en een fijn gezinsleven gehad met haar vriendin. Zij kregen een zoon en een dochter. Fiona baarde een zoon en drie jaar later kreeg haar vriendin een dochter. Tijdens haar bevalling kwamen alle angsten weer boven en raakte zij weer depressief. ‘Toen ik niet meer wilde leven, vond ik dat het tijd werd om hulp te zoeken. Dit heeft me geholpen. Tijdens de therapie in 2000 begon ik met schilderen. De Faces of Rape portretten dateren van 2009. Jammer genoeg is mijn gedrevenheid deze portretten te schilderen een van de redenen geworden die mijn relatie van drieëndertig jaar op scherp zette. Mijn partner en ik zijn uit elkaar gegaan.’
Eerbetoon aan vrouwen
De aanleiding van het schilderen van de zevenendertig portretten is een eerbetoon van FBVG aan verkrachte en misbruikte vrouwen. ‘Het eerste schilderij dat ik maakte was naar aanleiding van een berichtje en een foto in de krant. Het ging over een Pakistaanse vrouw, Mukhtar Mai, die het slachtoffer was geworden van een groepsverkrachting in haar dorp. De dorpsraad had besloten dat zij op deze manier gestraft moest worden voor iets waarvan haar twaalfjarig broertje valselijk beschuldigd werd. In plaats van, zoals meestal gebeurt na een dergelijke misdaad, een einde aan haar leven te maken, is zij ermee naar buiten getreden. Hierdoor trok zij de aandacht van de media, ook internationaal. Iets dat niet bepaald gebruikelijk was in de Pakistaanse cultuur. In 2006 schreef zij een boek en in 2009 richtte zij de ‘Mukhtar Mai’s Woman Welfare Organisation’ op. Waarschijnlijk omdat ik bij mijzelf gemerkt had dat ik er nauwelijks over durfde te praten heeft dit bericht mij zo diep geraakt dat ik besloot haar portret te schilderen.’
Verkrachting domineerde haar leven
Na dit portret volgden er nog zesendertig, waaronder haar eigen portret. Het laatste portret heeft zij in 2019 geschilderd. De verhalen en gezichten vond zij op internet en in de krant. Steeds wanneer er sprake was van misbruik of verkrachting was dat voor FBVG een reden om een Face of Rape aan haar serie toe te voegen. Zij probeerde toestemming te krijgen van de vrouwen om hun portret te exposeren. Dankzij Facebook heeft ze de meeste vrouwen kunnen vinden. Sommigen vonden het geen goed plan hun portret in de openbaarheid te brengen, waarna dat een zwart vlak werd tussen de andere portretten. Eind 2019 besloot FBVD dat het tijd werd de serie in z’n geheel te laten zien. Dat gebeurde in de expositie op 25 en 26 januari in de Bagagehal van Loods 6. Zij verkocht drie schilderijen. Degenen die de schilderijen kochten mochten zelf bepalen naar welk goed doel ten bate van misbruikte vrouwen het geld ging.
Verandering in stijl
FBVG volgde de Rietveld Academie, richting grafisch ontwerpen en heeft nog steeds schilderles. Opmerkelijk is dat in de portretten te zien is dat haar stijl langzaam maar zeker verandert. Zij vertelt dat zij begon met het schilderen met een penseel, maar ging gaandeweg over in het gebruiken van een schildersmes. Deze portretten zijn rauwer, waardoor ook meer zichtbaar is dat de vrouwen iets vreselijks is overkomen. Voordat ze met haar portretten begon schilderde FBVG haar kinderen. Daarna volgden de fantasiewezens, die ook geprint werden op tassen en rompertjes en T-shirts voor kleine kinderen. Nu, na het afsluiten van de Faces of Rapes, is ze met een nieuw project begonnen of beter gezegd twee, FeMale Image en Faces of Dates. FeMale Image gaat over het vrouw- en manbeeld in de maatschappij. ‘Ik ben van mening dat de maatschappij het man- en vrouwbeeld ver uit elkaar trekt. Deze beelden komen voor een groot deel tot stand via ideeën en ideeën kun je veranderen. Ik vind het belangrijk dat je een eigen zelfbeeld maakt, zoals je bent, los van alle heersende ideeën. Iedereen is op de eerste plaats mens, met alle verantwoordelijkheden die daarbij horen’.
Zij maakt voor dit project menshoge schilderijen, waarop mannen en vrouwenfiguren elkaar overlappen. Iets als: we zijn allemaal hetzelfde. Faces of Dates zijn de portretten van de mannen, waarmee Fiona het laatste jaar online gechat heeft of een date had. Die hebben haar geleerd dat het leuk is contact met mannen te hebben. Het online daten geeft haar de zekerheid dat haar angst voor mannen verleden tijd is. En dat is fijn.
De catalogus van Faces of Rape is nog te bestelen bij FBVG of verkrijgbaar op de Open Ateliers Noord, 6 en 7 juni – www.fbvg.art
deel dit artikel: