Kiezen voor de rijke bewoner

Denk mee over de toekomst van Zeeburgereiland, kopte de gemeente op haar site. Een avond werd georganiseerd en aardig wat mensen kwamen. De meesten afkomstig van Zeeburgereiland en het Oostelijk Havengebied, een enkeling uit IJburg. Meteen werd de olifant in de kamer benoemd: heeft de gemeente zelf geen idee over Zeeburgereiland?

Een gemeente die verleerd is hoe het moet. Zo omschrijft architect Felix Claus, onder meer bekend van de transformatie van het Oostelijk Havengebied, in een telefonisch interview met de  IJopener de staat van de stadsontwikkeling in Amsterdam. ‘De stad die wereldberoemd is om zijn stedenbouw. Kijk naar het plan-Zuid van Berlage, de tuinsteden van Van Eesteren, het Oostelijk Havengebied en IJburg dat voortborduurt op het ontwerp van de grachtengordel. Allemaal vormen van stedenbouw waar de wereld jaloers op is. Het zijn stuk voor stuk stadswijken die functioneren als buurten: mensen komen elkaar tegen, ze maken gebruik van het publieke domein, de straat, de winkels, de voorzieningen, ze kennen elkaar. En er woont een dwarsdoorsnede van de stad.’

Felix Claus komt bijna dagelijks op Zeeburgereiland en hij ergert zich. ‘Een brevet van onvermogen is het. De Sportheldenbuurt getuigt van een enorm amateurisme, het lijkt wel een gevangenis, het is een onsamenhangende verzameling van gebouwen zonder karakter. Kom je van de A10 richting Centrum is het eerste dat je ziet die vaalbruine rij woongebouwen van onbestemde hoogte, met rommelige balkons, getooid met kennelijk door de architect vergeten installaties en vluchttrappen op de daken. Welkom in Amsterdam!’ 

‘De toekomstige Sluisbuurt komt er heel anders uit te zien. Maar door te kiezen voor hoogbouw – dat heel duur is om te realiseren – kiest het gemeentebestuur voor de rijke bewoner. En dat is jammer,’ zegt Felix Claus, ’want de rijke bewoner hoeft niet gefaciliteerd te worden, die lukt het op eigen kracht wel om goed te wonen. Juist de gemiddelde burger, degene die aan ons ziekbed staat, die onze kinderen lesgeeft, die de veiligheid bewaakt, heeft een woning in de stad nodig. Daar zou je voor moeten bouwen. En dat is ook goed mogelijk,’ stelt Claus. ‘Ook in dit tijdsgewricht kunnen goede woningen van ongeveer veertig vierkante meter worden gebouwd waar mensen graag willen wonen.’

‘De stad is van ons samen’

Welke toekomst voor het eiland ziet Felix Claus wel voor zich? ‘Het is onverstandig om het Zeeburgereiland als een op zichzelf staand eiland te beschouwen, dat kostte wat kost een samenhangende bebouwingsstructuur zou moeten krijgen,’ zegt Claus. ‘Het eiland wordt immers doorsneden en omringd door drukke wegen, snelwegen, scheepvaart routes, bruggen en  waterwerken. En een groot deel daarvan is ook nog eens rijksbezit. Daar heb je niets over te zeggen als gemeente. De wegen worden ook nog veel drukker in de toekomst. Het is beter om Zeeburgereiland te zien als vier verschillende gebieden en er vier verschillende buurten van te maken. En deze buurten weer zoveel mogelijk te laten aansluiten op bestaande aangrenzende buurten. Zo kan de Sluisbuurt goed verbonden worden met het Oostelijk Havengebied, de Baaibuurt West met het Cruquiusgebied. Hemelsbreed liggen die buurten immers dicht bij elkaar, aan weerszijden van het water. Gevoelsmatig horen ze bij elkaar.’

Irreële plannen

‘Alle pogingen van de gemeente om er één eiland van te maken, zijn gedoemd te mislukken’ zegt Claus. ‘De gemeente denkt bijvoorbeeld na over verdieping van de IJburglaan zodat een soort dok of overkapping ontstaat waardoor Baaibuurt Oost bij de Sportheldenbuurt kan worden getrokken. Maar dat is geen reëel plan. Dat kost veel te veel geld en zal nooit gaan lukken. Daarom is het veel beter die scheidingen tussen de gebieden op Zeeburgereiland te accepteren. En er een goede invulling aan te geven. Door te kiezen voor hoogbouw gaat de gemeente in tegen alle ontwerpkennis die er is over de stad als woonplek voor iedereen. Ze kiest voor het rijke individu en verlaat daarmee het uitgangspunt dat iedereen moet kunnen wonen in de stad die van ons samen is. Nederland is een egalitaire samenleving, hier is het niet het recht van de sterkste zoals bijvoorbeeld in Londen wel het geval is – en daar ook geaccepteerd wordt. Je zou verwachten dat een links college hier een stokje voor zou steken.’