Hallo, ik ben Simone en ik ben codependent.Zó, dát klinkt eng. Alsof er iets mis met me is. Maar dat is ook zo. Al is codependentie niet het eerste waaraan een arts denkt als een patiënt zich meldt met symptomen van een burn-out of een auto-immuunziekte, het is wel vaak de onderliggende oorzaak.

In mijn column Bloemenfietsen beschreef ik een jaar terug hoe depressiviteit je wereld anders kleurt. Hoe een burn-out plotseling toe kan slaan en je van een rasoptimist in een zwartkijker verandert. Hoe glazen opeens halfleeg zijn, niet meer halfvol. Hoe je een met bloemen versierde fiets alleen nog kunt zien als een foutgeparkeerde graftak die weggeknipt wordt, en niet als een vrolijk kunstobject dat vast mag blijven staan. Hoe zinloos je leven in één klap is. Hoe waardeloos. Ik kreeg reacties van lezers die zich door mijn verhaal gezien en begrepen voelden. Of die een geliefde zagen worstelen en het nu beter snapten. Van codependentie had ik toen geen weet. Maar we herhalen wat we niet helen. Vandaar een nieuwe versie: bloemenfiets 2.0. Nu mét codependentie. Wat dat is? Simpel gezegd: structureel de behoeften van anderen boven die van jezelf plaatsen. Of meer poëtisch: jezelf verliezen in de ander. En daar kun je dus ziek van worden, geestelijk én lichamelijk. Het lijkt zo simpel. En dat is het ook. In een vliegtuig zeggen ze niet voor niets: zet eerst het zuurstofmasker bij jezelf op, dan pas bij kinderen. Dat is precies wat een codependent niet doet en ook niet kan. Want zichzelf op een zetten of voor een ander laten gaan, vindt hij egoïstisch. Zichzelf opofferen juist goed.

Foto: Burcu Arslantas

Nu ik de term ken, zie ik ze overal. De vrouwen en mannen die zichzelf vergeten. En die zich totaal niet bewust zijn van hun codependent gedrag. Die hun bestaansrecht halen uit wat ze betekenen voor anderen. Die voor iedereen zorgen behalve voor zichzelf. En daar ook niet mee zullen stoppen. Niet zolang hun lichaam het nog trekt. Zelfs niet als de omgeving erop aandringt. Want niet helpen, is niet bestaan. Hun eigenwaarde leunt op wat anderen van hen vinden. Op hun prestaties. Om zo naar mezelf te kijken, is best eng.

Ik ben toch geen grijze muis die zichzelf wegcijfert? Ik ben juist pittig. Een vrouw die alles aankan. Sterk, zelfstandig. Type superwoman. Een bikkel. Weinig mensen zullen mij van een laag zelfbeeld verdenken. Ik kom eerder zelfverzekerd over. De go-to-person als er een probleem is. De redder. De helper. Gevraagd dan wel ongevraagd. Maar dan opeens is de koek op. En is daar die ziekte of die burn-out. En het besef: ik ben codependent. Na een periode van herstel zal een codependent opnieuw in de valkuil van het teveel geven stappen. Want dat is nu eenmaal zijn manier om zich onmisbaar te maken en op deze wijze liefde, aandacht en erkenning te krijgen. Al is het trieste dat hij zo alleen telkens opnieuw bewijst dat hij zelf geen liefde waard is, maar het moet verdienen. Zichzelf bewijzen. Hard werken. Goed zijn best doen. Codependentie is een patroon en valt dus af te leren. Bewustwording is stap één. Verder heb je de wil nodig om eerlijk naar je eigen gedrag te kijken. En het te veranderen. Afkicken van deze verslavende dynamiek is best een lange weg. Maar met de juiste therapeut of coach kom je een heel eind.

Amsterdam-Oost heeft ook een eigen CoDA-groep op woensdagavonden vanaf 19.30 uur op de zolder van Geschutswerf 12. CoDA staat voor Codependents Anonymous, een internationale organisatie die werkt met een twaalfstappenprogramma. Aanmelden hoeft niet. En het is gratis, al is een vrijwillige kleine bijdrage in de kosten gewenst. De deelnemers helpen elkaar los te komen van hun codependent gedrag. CoDA is geen professionele organisatie en geeft geen diagnostische criteria. Wel zijn er karakteristieke houdings- en gedragspatronen, die je kunt nalezen op hun website. Als je jezelf daarin herkent, ben je welkom op de bijeenkomsten. Want delen is helen. Ik zie weer overal bloemenfietsen staan. De graftakken zijn weg. Ik heb geleerd eerst mezelf zuurstof te geven. Tijd en energie die vroeger naar anderen ging, steek ik nu in zelfzorg. Niet iedereen vindt dat positief. Sommigen juichen het toe, anderen keuren het af. Maar dat is oké. Onderdeel van het proces is het creëren van een beschermlaag, waardoor al het ongewenste van je afglijdt en niet aan je blijft plakken. Je eigen teflon. Kritiek is dan een cadeau. Als je het niet aanneemt, blijft het bij de ander. Alleen wat opbouwend is, laat je binnen.

Soms val ik nog terug in pleasegedrag. Maar nooit meer zo lang als vroeger. Ik herken het nu. Ik zeg geen ‘ja’ meer, als ik ‘nee’ voel. Want die diepe, donkere put, daar loop ik nu omheen. Zelfzorg betekent niet de ander vergeten, het betekent alleen eerst jezelf verzorgen, dan pas de ander. Zo kun je eindeloos blijven zorgen en toch nooit meer de bodem van de put zien. ⋅

www.codependents-anonymous.nl

deel dit artikel: