Doe maar gewoon

Het nieuwe normaal. Je hoort het overal. Een mooi allitererende paradox. Die zelfs al normaal klinkt. Met het nieuwe normaal heeft ook onze taal een nieuwe impuls gekregen. Nieuwe woorden, nieuwe uitdrukkingen. Uitdrukkingen van een nieuwe ervaring, een nieuwe tijd. Een nieuw normaal. ‘Het nieuwe normaal’ is er een van. Al is het nieuwe normaal voor iedereen anders. Net als het oude normaal. Sommige mensen zitten écht binnen. Binnen binnen dus. Niet buiten. Constant binnen. In lockdown. Dus niet af en toe toch even naar buiten. ‘Lockdown’ is er ook een, geleend uit het Engels. Dat is overigens allang normaal. Lenen uit het Engels. Ik doe het zelf ook veel en graag. Daar is niets nieuws aan. Soms klinkt het fijn, is het korter of is het al een householdname in die taal, en yep (lees: ja) dat is er ook een voorbeeld van. Een householdname is een begrip. Iets dat zo bekend is, dat iedereen het kent. En als iedereen het al kent in het Engels, dan is vertalen misplaatst. Of eigenlijk: te laat. Mosterd na de maaltijd. 

Meestal vindt zo’n woord zijn weg naar de Dikke Van Dale en krijgt als leenwoord een officieel plekje in de Nederlandse taal. Al is dit voor taalpuristen nooit prettig, of normaal, zelfs geen nieuw normaal. Meer een gruwel. Maar voor de meerderheid geldt: waar je mee omgaat, word je mee besmet. Dat geldt voor alles, van taal en gewoonte tot virus aan toe. Ook het woord lockdown verspreidt zich razendsnel. Al is onze lockdown geen normale. Wij hebben een intelligente lockdown. Prachtige uitdrukking, niet? Een mooie mix. Half Engels, half Nederlands. De ene helft compenseert door de positieve connotatie de negatieve van de ander. Alles op slot, is wat lockdown eigenlijk betekent. Niets erin, niets eruit. En dan niet in de variant van: niets in je auto achterlaten, zodat er niets te stelen valt. Nee, het nieuwe normaal gaat niet over spullen. Het gaat over mensen. Niemand eruit, en niemand erin. Alleen zijn. Afgezonderd. Dat is het nieuwe normaal. Sommigen zitten in groepsverband in de cel, met luchtmomenten of taakmomenten. Anderen komen er nooit uit. Die zitten in de isoleercel in plaats van de gewone. 

Sommigen hebben schijt. Die doen wat ze willen. Die ontsnappen uit de vrijwillige gevangenis. Dat is ook het intelligente ervan: iedereen bepaalt zelf. Net als bij het oude normaal. Iedereen maakt zelf uit wat hij – of zij – doet, of hij de regels volgt of niet. En sommigen kiezen voor niet. Zulke mensen heb je altijd. En die komen zichzelf uiteindelijk tegen. In deze tijd meestal letterlijk: andere mensen die ook schijt hebben. De kans dat ze elkaar besmetten is groot. Maar vervolgens ook anderen. En dat is niet erg nadenkend, in elke zin van het woord. Vandaar ook de keuze voor ‘intelligente’ als bijvoeglijk naamwoord. Zodat wie zich niet aan de regels houdt, automatisch niet intelligent is. Dom dus. En wie wil er nu dom zijn? Vette kans dat mensen braaf de regels volgen. Vrijwillig. Tevreden in het besef dat ze bij het verstandige deel van de maatschappij horen. Al is het niet waterdicht. Er zijn ook mensen die het juist dom vinden om mee te gaan in het nieuwe normaal. Die wantrouwen het. Of willen geen kuddedier zijn. Zij zijn recalcitrant in plaats van braaf. En gaan de straat op. Uit protest. Al is het eigenlijk volgzame recalcitrantie: in navolging van protesten in Amerika. 

Sommige protestanten roepen dat het virus een hoax is. En ja, alweer een leenwoord. In gewoon Nederlands: een poets, een truc, oplichterij. De meest gebruikte vertaling is een broodje-aapverhaal: iets wat niet waar is, maar echt lijkt. Waar niet al te intelligente mensen bijna standaard intuinen. De lockdown is in hun visie dus juist voor domme mensen die zichzelf vrijwillig hun vrijheid ontzeggen, als marionetten aan de touwtjes van een onzichtbare manipulator. Dat de intensive care vol ligt met zieke mensen, houdt hen niet van de straat. Geen lockdown voor hen. Of een anderhalvemetermaatschappij. Zij hebben het (zon)licht gezien. Er is geen virus. Het is een samenzwering. Of ze menen dat het virus expres geplant is in de maatschappij. Om ons binnen te houden. Of ze geloven dat het nieuwe 5G-netwerk de oorzaak is. En dan zijn er nog gewone egoïsten, met of zonder smoes of goed verhaal. Die doen wat ze zelf willen. Wat goed voor hen voelt. De ‘na mij de zondvloed’-types. In zoverre is er niets nieuws onder de zon. Het gewone normaal blijft ook ‘gewoon’ van kracht. Wel ‘nieuws’ is dat iedereen iets meer van de zon kan zien. Mits je symptoomvrij bent. De gesloten deur gaat op een kier. Met de waarschuwing vooral intelligent te blijven: doe maar nieuw normaal, dat is al gek genoeg.