Vroeger, toen er nog geen IJburg was maar al wel een Piet Heintunnel, reed je de stad in langs rioolwaterzuivering Oost. Vanaf de afrit zag je ’m al verrijzen. En dat niet alleen, je rook ’m ook.

De waterzuivering Oost is tot 2006 in bedrijf geweest. Daarna zijn de waterzuiveringstaken overgenomen door de rioolwaterzuiveringsinstallatie West in Westpoort. Op de plek van de rioolwaterzuivering Oost is een nieuwe woonwijk verrezen: de Sportheldenbuurt van Zeeburgereiland. Ook rioolwaterzuivering Zuid heeft rond dezelfde tijd het veld moeten ruimen voor stadsuitbreiding. Daar was het de Zuidas die de waterzuivering verjoeg. Nu zijn er nog twee rioolwaterzuiveringsinstallaties over: een ‘oude’ in West en een nieuwe in Nieuw-West.

Op Zeeburgereiland zelf zijn drie oude waterzuiveringsilo’s achtergebleven. Deze worden gezien als industrieel erfgoed en krijgen een nieuwe bestemming. Heeft Zeeburgereiland nu niets meer te maken met de riolering? Zeker wel. Er bevindt zich nu een ‘boosterrioolgemaal’. U kent het waarschijnlijk wel, een zilvergrijs bouwwerk dat op het eiland neergesmeten leek, een in elkaargedrukte doos die schuin boven het maaiveld uitsteekt. Een tijdlang was dit het enige bouwwerk dat te zien was op Zeeburgereiland, op de silo’s na dan.

Amsterdam bezit vier van die boostergemalen. Ze zijn keurig verdeeld over noord, oost, zuid en west. Dit zijn de motoren van twee persleidingtracés. Want sinds 2006 wordt al het Amsterdamse rioolwater in zo’n tracé gepompt. Er loopt er eentje vanaf Zeeburger-eiland via Noord, en eentje vanaf de Spaklerweg via zuid. Beide lozen in de waterzuiveringsinstallatie West.

Boostergemalen zorgen ervoor dat het rioolwater onder hoge druk de persleiding in wordt gepompt. Ze kunnen 25.000 m³, dat is 25 miljoen liter water per uur, verzetten. Zo blijft de vaart er in, dat is belangrijk om zoveel mogelijk stankoverlast tegen te gaan. En het zorgt ervoor dat uiterlijk binnen 48 uur nadat wij de wc hebben doorgetrokken, het rioolwater aankomt bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie West.

Naast de persleidingen ligt er in Amsterdam 4100 kilometer aan rioolbuizen. Deze buizen sluiten uiteindelijk allemaal aan op de persleidingen. Maar het rioolwater komt niet vanzelf bij de persleiding aan. Om het rioolwater zover te krijgen zijn er 1102 rioolgemalen nodig. Deze rioolgemalen zijn niet allemaal even groot. Het riool aan de Oostelijke Handelskade is een cluster-rioolgemaal. Het behoort tot de wat grotere gemalen. Net als het rioolgemaal op de Zeeburgerdijk, onder het restaurant met de naam die naar de ondergrondse activiteiten verwijst. Alle rioolgemalen bij elkaar zorgen ervoor dat ons afvalwater naar een persleiding wordt gepompt.

In de stad zijn meer dan 438.000 lozers van afvalwater aangesloten op de riolering. Dat is een aansluitingspercentage van 99,9%.

Rond de 25 woningen en bedrijven, en enkele campings zijn nog niet aangesloten op de riolering en lozen ongezuiverd op het oppervlaktewater. Het onderhoud van de riolering kost de stad jaarlijks zo’n €75 miljoen. Elk jaar wordt 370 kilometer riolering gereinigd en 32,4 kilometer riolering vervangen.

Elke dag maakt de Amsterdamse rioolwaterzuivering 343 miljoen liter afvalwater schoon. En elke dag maakt elke Amsterdammer gemiddeld 133 liter water vies. Per jaar is dat per persoon rond de 50.000 liter. Voor naar de wc gaan gebruiken we dagelijks 32,7 liter water. Voor de douche 44,2 liter. De wasmachine gebruikt 12,9 liter water. Als bron van drinkwater gebruiken we het Amsterdamse water maar karig; we drinken zo’n 0,8 liter water per dag uit de kraan.

Al dat gebruikte water komt uiteindelijk weer in het riool terecht en via de rioolgemalen en de boostergemalen wordt het in de zuiveringsinstallatie behandeld. Eerst moet het water bezinken, daarna wordt het natuurlijk gezuiverd. Dat gebeurt door talloze bacteriën. Deze bacteriën kunnen het water reinigen. Uit het afvalwater wordt verder fosfaat gewonnen – dat zit in onze urine – waarmee per jaar 1.000 ton (een miljoen kilo) kunstmest wordt gemaakt. Een deel van het slib dat uit het afvalwater wordt gehaald, wordt vergist en levert zo biogas op. De installaties van waterzuivering West draaien op dit gas.

Het gereinigde water wordt uiteindelijk weer teruggepompt in rivieren, plassen en kanalen. Sommige stoffen, zoals medicijnresten, zijn met bacteriën moeilijk uit het afvalwater te halen.

Dat rioolwater iets zegt over onze manier van leven blijkt ook uit de verstopping van het rioolgemaal op de Oostelijke Handelskade.

Zo is rioolwater een goede indicator voor ons drugsgebruik. Sinds 2011 wordt dat bijgehouden. Het zal niet verbazen dat Amsterdam menig lijstje aanvoert: het meeste cocaïnegebruik van Nederland vindt in onze stad plaats. Per dag wordt in Amsterdam per 1000 inwoners 3400 mg cocaïne gebruikt. Alleen het gebruik in Bristol ligt hoger. Nummer 1 op MDMA-gebruik (ecstacy) is Amsterdam, zowel landelijk als Europees. Er wordt twee keer zoveel ecstacy gebruikt in Amsterdam als bij de nummer drie van de lijst, Zürich; 180 mg per dag per 1000 inwoners.

De bacteriën in de waterzuivering kunnen een aardige dosis drugs aan. Dat wordt anders als er massaal drugsafval wordt gedumpt in het riool. In Brabant is dat al realiteit. Amsterdam consumeert meer dan het produceert en ontspringt op dit punt vooralsnog de dans. ⋅

deel dit artikel: