Vieze lucht

In Nederland is de lucht bijna overal ongezond. Alleen op Vlieland en Schiermonnikoog kan je nog gezonde lucht inademen. De luchtkwaliteit in Amsterdam behoort tot de slechtste van het land en zelfs van Europa. Toch is in de stad de lucht niet overal even vies. Een deel van Oost steekt relatief gunstig af.

Door de vieze lucht in de stad rookt elke Amsterdammer ruim zes sigaretten per dag mee. Vieze stoffen in de lucht kosten de Amsterdammer een jaar van zijn leven. Maar wat is vieze lucht? Als het om vieze lucht gaat, worden twee stoffen bedoeld: stikstofoxiden en fijnstof. Niet te verwarren met stikstof en koolstofdioxide. Stikstof is van zichzelf niet schadelijk voor mens en milieu. Ongeveer 78% van alle lucht bestaat uit stikstof. De verbindingen van stikstof in de lucht die wel schadelijk zijn voor mens en milieu zijn de stikstofoxiden en ammoniak.

Koolstofdioxide (CO2) komt ook vaak langs als het over het milieu gaat. Discussies over het klimaatakkoord gaan over CO2-uitstoot. Toch speelt koolstofdioxide geen rol als het om luchtkwaliteit gaat; het veroorzaakt geen vieze ongezonde lucht. Koolstofdioxide is een broeikasgas dat voor opwarming van de aarde zorgt.

Terug naar de stikstofoxiden en fijnstof. Hoeveel daarvan is nou schadelijk? Amsterdam hanteert de normen die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft opgesteld. Deze normen zijn strenger dan de Europese normen, en volgens de Nederlandse Gezondheidsraad beschermen deze normen beter dan de Europese. De normen van de WHO voor stikstofoxiden en fijnstof worden bijna in de hele stad overschreden.

Waar komen de stoffen die de vieze lucht in de stad veroorzaken vandaan?

Bij de stikstofoxiden is de grootste veroorzaker het verkeer, 35%. Een aanzienlijk deel van de stikstofoxiden komt vervolgens aanwaaien, 18%. Dan is 11% afkomstig van werktuigen als graafmachines, kranen, shovels en aggregaten. 11% van de stikstofoxide in de stad is afkomstig van industrie, 9% van de zeescheepvaart, 8% van de binnenscheepvaart en recreatievaart. Tot slot is 4% afkomstig van lucht en rail, 3% van het huishouden en 1% van de stikstofoxiden in de stad is afkomstig van landbouw.

Dan de fijnstof. Daar is het beeld anders. Ruim 50% van de fijnstof in de stad komt aanwaaien. Het verkeer in Amsterdam is verantwoordelijk voor 11% van de fijnstof. Industrie en huishouden (met name houtstook) voor 9%, landbouw voor 7%, zeescheepvaart en werktuigen voor 5%. Binnen- en recreatievaart en lucht en rail 2 respectievelijk 1% van de fijnstof.

Amsterdam kent een aantal zeer drukke straten waar de luchtkwaliteit het slechtste van de stad is. Het zijn de Prins Hendrikkade, Valkenburgerstraat, Weesperstraat, Wibautstraat, Amsteldijk, Stadhouderskade, Nassaukade en de Overtoom.

Hoe het zit in Oost? Een deel van Oost, het deel het dichtst bij het Centrum, overschrijdt de stikstofoxidenorm met een paar procent. Toch is die paar procent al lager dan de overschrijding in de rest van de stad. Bij ons zijn er ook negatieve uitschieters, namelijk bij de in- en uitgang van de Piet Heintunnel waar de norm met zo’n 25% overschreden wordt. Bij fijnstof hebben de meest oostelijk gelegen delen de minste last: Zeeburgereiland en IJburg kleuren oranje en op sommige plekken zelfs groen. De rest van de stad? Helaas, dieprood.