Tweehonderdduizend euro mochten de bewoners van IJburg en Zeeburgereiland van de gemeente gebruiken voor ‘buurtbudgettering’. Ze konden zelf plannen voorstellen, die vervolgens op haalbaarheid werden getoetst. De IJopener maakt de balans op en doet aanbevelingen voor de toekomst.

Voor IJburg en Zeeburgereiland is het opmerkelijke initiatief Oost Begroot achter de rug. De gemeente heeft de bewoners van de vier gebieden van stadsdeel Oost tweehonderdduizend euro per gebied ter beschikking gesteld om zelf buurtplannen te ontwikkelen. Iedereen boven de twaalf jaar kon een idee indienen. De bewoners van IJburg en Zeeburgereiland kozen een aantal onderwerpen uit, hingen er een prijskaartje aan en uiteindelijk volgde er begin oktober een stemming over. Voor het andere deel van het verspreidingsgebied van de IJopener – de Indische Buurt en het Oostelijk Havengebied – is de procedure nog in volle gang. Ook Oud-Oost en Watergraafsmeer delen in de begrotingsvreugd. In totaal is acht ton ter beschikking gesteld. Het stadsdeel formuleerde het zo: ‘Bouwt u ook mee aan sterke buurten in Oost? Dat kan met Oost Begroot. Hiermee krijgt u meer invloed op wat u belangrijk vindt in uw eigen gebied. Samen met uw medebewoners bepaalt u welke vijf thema’s van belang zijn. Om vervolgens het beschikbare geld te verdelen over deze gekozen thema’s. Tot slot kiest u welke ingediende projecten worden uitgevoerd.’

3.228 bewoners

Op IJburg en Zeeburgereiland hebben 3.228 bewoners op de ingestuurde plannen gestemd. In totaal zullen twaalf plannen worden uitgevoerd. Waar gaat het zoal om? De door de bewoners uitgekozen thema’s zijn: buurtverbindingen (36.857 euro. Geen nieuwe bus of tram, maar verbinding als onderlinge samenhang); voorzieningen en activiteiten voor kinderen en jongeren (43.714 euro); culturele activiteiten (32.381 euro); klimaat en duurzaamheid (35.810 euro) en meer groen (51.238 euro). De twaalf winnaars op IJburg en Zeeburgereiland zijn:

• Help De Drie Koningen (de grote voormalige silo’s op Zeeburgereiland) te realiseren.

• Internationaal vrouwenkoor met voorstellingen in IJburg.

• Van repair- naar circulaircafé.

• Parkeermoestuinen op IJburg.

• Beplante hekken rond afvalcontainers tegen wegwaaiend afval.

• Kale bruggen opvrolijken met fleurige bloembakken.

• Relaxen, ontdekken en proeven in het Voedselpark op IJburg.

• SET Community Gardens – groen voor integratie.

• Lekker zelf bouwen op VRIJland.

• Ontdek de natuur van IJburg.

• Jong & Groen IJburg.

• Winterfeest IJburg op het Joris Ivensplein.

Kortom, geen groot bier maar bescheiden buurtprojecten. Onze gewaardeerde concurrent en collega wijkkrant De Brug kopte enigszins meesmuilend: ‘Plannen ontstijgen niveau plantenbak in lantaarnpaal niet.’ Inderdaad, maar dat is ook precies de bedoeling van Oost Begroot. En trouwens: wat is er mis met een mooie plantenbak in een lantaarnpaal? Voor heel wat mensen is dat het verschil tussen een fijne straat en een rotstraat, tussen je goed voelen als je je buurt in fietst of bevangen worden doorneerslachtigheid vanwege zooi en verpaupering.

Gemeentelijke geldsmijter?

De vraag of hier sprake is van gemeentelijke geldsmijterij is uiteraard gerechtvaardigd, maar gelet op de betrokkenheid van de bewoners, de realiseerbaarheid van de plannen en het te verwachten plezier daarvan kun je zonder al te veel risico zeggen dat Oost Begroot wel eens een succesje kan worden. Maar wel een beperkt succes. Allereerst door de tijd. Oost Begroot is slechts bedoeld voor één jaar. En ook beperkt door de personele middelen: het is uitdrukkelijk niet de bedoeling dat er betaalde krachten worden aangesteld voor deze buurtbudgettering. Er wordt puur uitgegaan van vrijwilligerswerk. Hetgeen betekent dat ook een vergoeding van projectleiders voor beheer van bijvoorbeeld groen buiten Oost Begroot valt. Verder zijn natuurlijk de corona en de lockdown onverwachte beperkingen. Een live bijeenkomst op 7 maart op IJburg kon geen vervolg meer krijgen. Alles moest verder digitaal gebeuren.

Ook bleek er gaandeweg een beperking te zijn in de mogelijkheden voor de locaties. Goed voorbeeld daarvan is het plan van Amita Janssen voor een park met bijentuin op de Oostpunt van Zeeburgereiland. Het plan was goed beargumenteerd. Steeds meer soorten bijen zijn bedreigd of verdwenen. Het opbouwen van een nieuw ecosysteem op de Oostpunt van Zeeburgereiland zou niet alleen goed zijn voor het milieu en de biodiversiteit stimuleren, maar zou ook een educatieve functie hebben. Het plan werd echter afgewezen. Het bleek onhaalbaar vanwege gebiedsontwikkeling en tijdelijke invulling, waardoor de komende jaren daar niets mogelijk is. Ook het plan voor een apart hondenstrand bij wat nu het IJburgerstrand is, kwam om dezelfde reden niet door de haalbaarheidstoets. Daar waar expliciet een locatie genoemd is, lijken de plannenindieners in het nadeel te zijn geweest. Het plan voor een kringloopwinkel in wat de Olympusschool was, werd afgewezen omdat nog onduidelijk is hoe deze locatie zal worden ingevuld. Maar het plan voor een voedselbos zonder duidelijke locatie werd wel toegewezen.

Reactie Rick Vermin

We vroegen bestuurder Rick Vermin van stadsdeel Oost naar de genoemde inperking van de locaties, naar de termijn van één jaar – of die niet te kort was – en naar het effect van corona op Oost Begroot. In een telefonisch interview met een van ons zei Vermin dat het demotiverend zou hebben gewerkt als van tevoren aangegeven was welke locaties al een andere bestemming hadden. Bovendien, zo stelde hij, hadden de plannenindieners toch gebruik kunnen maken van de toegezegde hulp- en adviesfunctie om hun plannen eventueel bij te stellen. Een nadere check bij de indieners van het kringloopproject leert dat zij achteraf pas hoorden dat ze direct steun hadden kunnen vragen bij de makers en organisatoren van Oost Begroot. Als ze nader op de hoogte waren geweest, hadden zij alsnog een aangepast plan ingediend waarbij niet de Olympusschool zou zijn genoemd, maar containers om hun activiteiten in te beginnen. Ook vertelden ze dat een paar indieners hebben geprobeerd ondersteuning te krijgen, maar dat dat niet echt lukte. Op de vraag naar de invloed van corona op Oost Begroot zei Vermin dat deze groot was geweest. Hij wees erop dat Oud-Oost, waar het project is afgerond, het voordeel had dat hij en het straatteam dat contact zocht met bewoners echt met hen ‘in gesprek’ konden gaan. Dat kon op IJburg en Zeeburgereiland na de live bijeenkomst op 7 maart niet meer, en dat had hij inderdaad als nadeel ervaren. Over de termijn van één jaar zei Rick Vermin met nadruk dat Oost Begroot echt een leerproces voor het stadsdeel is en dat het met de plannen voor 2021 zeker niet gedaan is. Hij gaat daar naar eigen zeggen op voortborduren. En wat dat leerproces betreft: er zou een evaluatie komen van de gevolgde procedure. Die was als volgt. Eerst moesten er plannen worden ingediend die pasten in de vijf prioriteiten. Die werden beoordeeld op haalbaarheid. Vervolgens moesten er digitaal likes worden uitgedeeld, waarbij je in elk geval dertig likes of meer moest hebben om door te kunnen naar de volgende en laatste stemronde.

De kritiek die er was betrof het feit dat de haalbaarheidstoets die door het stadsdeel werd uitgevoerd niet erg transparant was. En dat bij de tweede selectie, waarbij je in elk geval dertig likes moest hebben, je netwerk op de sociale media een te grote rol speelde. Volgens Vermin viel het allemaal best mee, want uiteindelijk moest er op basis van persoonlijke en gevalideerde stemmen worden gestemd.

In de kinderschoenen

Samengevat: Oost Begroot was een goede poging tot buurtbudgettering maar stond (en staat) nog wel in de kinderschoenen. Daarbij had het corona tegen. Ons lijkt het belangrijk dat de indieners van de diverse plannen – en zeker ook zij van wie de plannen het niet haalden – zo snel mogelijk bij de evaluatie worden betrokken. Zodat de projecten die nu nog lopen gaandeweg kunnen worden bijgesteld. Ook zouden initiatiefnemers en indieners nog een keer betrokken kunnen worden bij de opzet van nieuwe procedures in een tussentijdse online meeting over wijzigingen dan wel verbeteringen voor de toekomst. Begin volgend jaar weten we meer over de winnaars van Oost Begroot in de Indische Buurt en het Oostelijk Havengebied. En dan volgt, net als op IJburg, de uitwerking. Liefst voor langer dan een jaar. Dat wordt het echt zware werk.

deel dit artikel: